‘Het voelt super dat ik mijn kennis en ervaring in kan zetten om het onderwijs te verbeteren’
In de serie Het verhaal van… komen onderwijsmakers aan het woord die niet alleen ín, maar juist ook áán het onderwijs werken. Ze vertellen hoe zij, met tomeloos enthousiasme en volhardende ambitie, een duurzame verandering hebben gerealiseerd. Maar ook met welke uitdagingen zij op hun reis naar deze verandering te maken kregen. In aflevering 8 spreken we met Walentina Karelsen. Met ruim 25 jaar kennis en ervaring in haar rugtas bekleedt deze resultaat- en oplossingsgerichte onderwijsprofessional verschillende freelance rollen van waaruit ze het onderwijs verder kan en wil verbeteren. ‘Bij veel projecten ben ik een soort ‘troubleshooter’ en dat vind ik echt héél erg leuk.’
‘Ik weet dat het een cliché is, maar ik vind het gewoon super om het onderwijs voor kinderen en jongeren in het PO, VO, SO en VSO iedere dag een beetje beter te maken. Vandaar dat ik met liefde 50 uur per week werk.’ Aan het woord is Walentina Karelsen (47 jaar) uit Deventer. Walentina is zo iemand die zoveel plezier uit haar werk haalt, dat ze het eigenlijk meer als een hobby ziet. En dat terwijl ze als tiener nooit de intentie had om het onderwijs in te gaan, zo vertelt ze. ‘Omdat ik nog niet wist wat ik wilde worden, koos ik ervoor om een jaartje met de pabo te starten en daarna de overstap naar een andere opleiding te maken. Omdat ik het onderwijs toch interessanter vond dan ik eerst dacht, is die overstap er nooit van gekomen.’
Voorliefde voor complexe ondersteuningsvragen
Nadat Walentina haar pabo-diploma heeft gehaald, gaat ze als leerkracht aan de slag bij een kleinschalige reguliere basisschool in Vaassen, maar dat heeft ze na twee jaar wel gezien. ‘Al tijdens mijn studie ontwikkelde ik een voorliefde voor kinderen en jongeren met een meer complexe ondersteuningsvraag. Daarom heb ik mijzelf toen al ten doel gesteld om ooit in het voortgezet onderwijs te gaan werken binnen de residentiële jeugdzorg, waar jongeren tussen de 12 en 20 jaar wonen, werken en naar school gaan. Ik wilde juist van betekenis zijn voor deze doelgroep die door de maatschappij wordt uitgekotst, omdat iedereen alleen maar beren op de weg ziet. Ik had het gevoel dat ik voor hen het verschil kon maken.’
Onderwijsmethode op maat
Vandaar dat Walentina in 2000 aan de slag gaat bij het Emaus College ’s Heerenloo in Ermelo. ‘Als docent AVO (Algemeen Vormend Onderwijs) heb ik ongelooflijk veel geleerd, onder meer hoe ik als leerkracht moest omgaan met jongeren met licht verstandelijke beperkingen en (forse) gedragsproblemen. Ook ontdekte ik hoe belangrijk het is om goed te reflecteren op je eigen handelen. Het is natuurlijk makkelijk om een bepaalde onderwijsmethode als uitgangspunt te nemen, maar binnen het speciaal onderwijs ben je echt op jezelf en op je pedagogische tools aangewezen. Ik leerde hoe ik voor iedere jongere een onderwijsmethode op maat kon maken, zodat hij of zij niet alleen een hele schooldag in de klas bleef, maar ook echt in beweging kwam. Geen dag was hetzelfde en dat maakte die functie ook zo leuk.’
Bijdragen aan een succesvolle toekomst
Als Walentina in 2008 de functie van intern begeleider op zich neemt, wordt niet alleen haar takenpakket binnen het Emaus College een stuk uitgebreider, ook de mate van verantwoordelijkheid wordt ook een stuk groter. En dat bevalt Walentina prima. ‘Ik mocht het onderwijskundig beleid ontwikkelen en bewaken, trajecten rondom leerlingenzorg opzetten, procedures en afspraken bewaken, contacten met externe instanties onderhouden en bijvoorbeeld onderwijskundige vernieuwingen initiëren en implementeren. Daarnaast heb ik samen met ROC Landstede een AKA (Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent)-programma binnen het Emaus College opgezet, waarbij de leerlingen nuttige competenties en vaardigheden werd aangereikt. Hierdoor konden zij op een laagdrempelige manier een mbo-1 diploma halen en zo een ‘entreeopleiding’ volgen. Dit maakte hun kans op een succesvolle toekomst een stuk groter.’
Onderwijscoördinator, schoolleider en kwaliteitsmedewerker
In 2014 verlaat Walentina na veertien jaar het Emaus College om voor organisatie Intermetzo als onderwijscoördinator/schoolleider bij VSO De Click in Rekken aan de slag te gaan. ‘Dit is net als het Emaus College een school in een residentiële setting. En ook in deze functie mocht ik zorgdragen voor onderwijskundige vernieuwingen. Hoewel ik het werk echt heel leuk vond, was ik voor mijn gevoel te veel tijd kwijt aan de dagelijkse leiding en alle praktische beslommeringen daaromheen. Daarom ben ik na een schooljaar als interim-kwaliteitsmedewerker MT aan de slag gegaan bij VSO Aquarius in Almere, waar ik ook nog anderhalf jaar schoolleider ben geweest. Deze school had het predicaat ‘zeer zwak’ gekregen en samen met het managementteam heb ik het onderwijscurriculum en het beleid op het gebied van kwaliteitszorg herontwikkeld, het pedagogisch-didactisch handelen van de docenten vergroot en een veilig pedagogisch klimaat ontwikkeld. Hierdoor kregen het onderwijsleerproces en de kwaliteit van de school de gewenste boost.’
Van loondienst naar zelfstandig professional
Na 18 jaar in loondienst in het onderwijs te hebben gewerkt, kiest Walentina er in 2016 voor om als zelfstandig onderwijsprofessional aan de slag te gaan. ‘Ik had vanuit verschillende rollen dermate veel kennis en ervaring opgedaan en zo’n groot netwerk opgebouwd, dat ik me zeker genoeg voelde om als zzp’er aan de slag te gaan. Ik word oprecht blij als ik aan de slag kan gaan met complexe vraagstukken en uitdagingen waarbij ik in relatief korte tijd het verschil kan maken. Dat zijn vaak niet de opdrachten waar je in loondienst mee te maken krijgt. Als zelfstandige heb ik de ruimte om uit veelzijdige opdrachten te kiezen en hierbij ook echt autonoom te handelen binnen de afgesproken kaders. Ik heb de vrijheid om mijn eigen tijd in te delen en ik kan me tegelijkertijd met verschillende projecten binnen meerdere organisaties bezighouden. Daarnaast kan ik als zelfstandige een groter beroep doen op mijn creativiteit, doorzettingsvermogen en strategisch denken en haal ik meer voldoening uit mijn projecten dan toen ik nog in loondienst werkte. Bovendien wilde ik voorkomen dat ik straks op 70-jarige leeftijd denk ‘was ik nou maar wél zelfstandige geworden’, want zo zit ik helemaal niet in elkaar. Dus waagde ik de sprong en tot op de dag van vandaag heb ik nog geen moment zonder werk gezeten. Sterker nog, ik moet regelmatig ‘nee’ verkopen als iemand een klus bij mij neer wil leggen.’
OnderwijsConnected toegevoegd aan netwerk
Dat Walentina inderdaad genoeg te doen heeft, blijkt uit het feit dat ze op dit moment drie verschillende petten op heeft. ‘Ik ben interim-projectleider Kwaliteit op het Briant College in Arnhem, interim-medewerker Onderwijskwaliteit bij De Onderwijsspecialisten op een school in Arnhem en Apeldoorn én ik ben voorzitter van de Commissie Toewijzing VO voor het samenwerkingsverband Hanzeland.’ Toevallig heeft Walentina alle drie klussen via OnderwijsConnected aangereikt gekregen. ‘Een jaar of vijf à zes geleden nam medeoprichter Ton Markink contact met me op. Hij had mijn LinkedIn-profiel langs zien komen en dacht dat we wel iets voor elkaar zouden kunnen betekenen. Ik ging bij hem langs voor een goed gesprek, we ervaarden allebei een klik en sindsdien neem ik regelmatig een klus aan waar Ton mij voor aandraagt. Dankzij OnderwijsConnected is mijn netwerk nog verder vergroot, waardoor ook mijn keuze uit interessante projecten is vergroot.’
Toegewijd troubleshooter
Hoewel Walentina diverse rollen in het onderwijs vervult, wordt ze toch vooral vaak ingezet bij scholen die een aanzienlijke kwaliteitsslag moeten maken om aan het vereiste onderwijsniveau te voldoen. ‘In dat geval ben ik als het ware een troubleshooter en eerlijk gezegd vind ik die rol heel erg leuk. Met een frisse blik kijk ik mee op scholen met het predicaat ‘zeer zwak’. Vervolgens voer ik een audit uit en maak ik een grondige analyse. Op basis van die analyse stel ik, samen met het betreffende bestuur en het schoolteam, een plan van aanpak samen. In sommige gevallen geen ik ook sturing aan de gewenste verbeteringsslag. Bij elk van dit soort projecten zet ik mij er 100 procent voor in dat een school aan het eind van het verbetertraject het predicaat ‘voldoende’ of ‘goed’ behaalt. Tot op heden is dat altijd gelukt.’
Veel zorg en aandacht
Het feit dat scholen überhaupt het predicaat ‘zeer zwak’ of ‘zwak’ krijgen of in opdracht van de onderwijsinspectie herstelopdrachten moeten uitvoeren, is in de ogen van Walentina niet voor niets. ‘In zo’n geval is er echt wel iets aan de hand binnen een school. Uit ervaring weet ik dat er diverse oorzaken kunnen zijn waarom een school niet het gewenste onderwijsniveau haalt. Soms ontbreekt het bijvoorbeeld aan een heldere onderwijsvisie of wordt die visie niet uitgedragen in woord en gedrag. Soms is het pedagogisch en didactisch handelen van de leerkrachten onvoldoende. Soms zijn de mensen van een schoolteam onvoldoende op elkaar ingespeeld, waardoor er niet met maar over elkaar wordt gepraat en er onderling wantrouwen bestaat. Dat zijn slechts een paar voorbeelden waar ik in mijn werk mee te maken krijg en in al die gevallen vraagt het heel veel zorg en aandacht, voordat je zo’n situatie kunt gaan verbeteren. Ik vind het fijn dat ik zo’n school de noodzakelijke begeleiding kan bieden.’
Het verschil blijven maken
Nu ze alweer ruim acht jaar als zzp’er in het onderwijs werkzaam is, denkt Walentina wel eens na over een eventuele volgende stap in haar carrière. ‘Zo biedt de Rijksuniversiteit Groningen een opleiding waarin bestuurskunde is gerelateerd aan het onderwijs en veranderprocessen. Dat vind ik super interessant. Maar vooralsnog blijf ik met veel plezier mijn huidige rollen vervullen, wat ik weet dat ik op deze manier echt het verschil kan maken.’
Over Walentina Karelsen
Walentina Karelsen werkt sinds 2018 ook via OnderwijsConnected. Na de havo volgt ze de pabo-opleiding aan Hogeschool Windesheim in Zwolle. In 1998 gaat ze als docent basisonderwijs aan de slag bij een school in Vaassen. In 2000 maakt ze de overstap naar het Emaus College ’s Heerenloo in Ermelo, waar ze acht jaar docent AVO is en vervolgens zes jaar intern begeleider. In 2014 maakt Walentina de overstap naar VSO De Click in Rekken, waar ze een schooljaar onderwijscoördinator en schoolleider is. Na dat jaar wordt ze interim-kwaliteitsmedewerker voor het managementteam van VSO Aquarius in Almere. In 2016 wordt Walentina zelfstandig onderwijsprofessional. Sindsdien werkt ze, mede via OnderwijsConnected, op projectbasis als interim-kwaliteitsmanager en interim-beleidsmedewerker onderwijskwaliteit. Sinds januari 2023 is Walentina bovendien voorzitter van de Commissie Toewijzing VO voor het samenwerkingsverband Hanzeland.
