De uitdagingen in het onderwijs stapelen zich op: een groeiend lerarentekort, snel veranderende eisen vanuit de arbeidsmarkt en een systeem dat niet mee lijkt te bewegen met de realiteit van vandaag. In de nieuwste aflevering van de OnderwijsConnected-podcast gaan we in gesprek met toekomstverkenner Bart Götte over hoe het onderwijs zich kan voorbereiden op de wereld van morgen.
“We zitten in het oog van de orkaan”
Bart Götte, hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam en expert op het gebied van arbeidsmarktontwikkeling, schetst een beeld dat confronterend is: het onderwijs bevindt zich in het “oog van de orkaan”. De wereld om ons heen verandert razendsnel maar in het onderwijs blijven we te vaak hangen in oude patronen en structuren. Volgens Bart moeten we ophouden met “reactief” zijn en juist proactief werken aan een toekomstbestendig systeem.
“We wachten vaak tot het echt misgaat, terwijl de signalen al lang zichtbaar zijn. Het is tijd om te handelen voordat we volledig worden ingehaald door de realiteit,” aldus Bart.
Voorspellen, voorzien en verzinnen
Bart introduceert een model voor toekomstdenken: de balans tussen voorspellen, voorzien en verzinnen. Hij legt uit dat we ons vaak te ver vooruit willen laten voorspellen terwijl er juist winst te behalen valt in het kortetermijn plannen en het flexibel omgaan met onzekerheid.
- Voorspellen: Zaken zoals demografie en arbeidsmarkttrends kunnen we redelijk goed inschatten, en daar moeten we ook op anticiperen.
- Voorzien: Hierbij gaat het om meerdere mogelijke scenario’s en nadenken over alternatieve toekomsten. Het onderwijs zou meer moeten denken in termen van “toekomsten” in plaats van één vaste toekomst.
- Verzinnen: In dit laatste stadium van onzekerheid hebben we te maken met creatieve strategieën om met onverwachte wendingen om te gaan.
Dit model helpt ons volgens Bart om beter voorbereid te zijn op de onvoorspelbare uitdagingen van de toekomst.
De kloof tussen onderwijs en arbeidsmarkt
Een ander belangrijk thema in het gesprek met Bart is de kloof die groeit tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt. Waar vroeger een diploma als garantie gold voor een succesvolle loopbaan is dat nu steeds minder vanzelfsprekend. De eisen vanuit werkgevers veranderen snel en veel vaardigheden worden al tijdens de opleiding ingehaald door technologische vooruitgang.
“Het onderwijs is nog te veel ingericht op stabiliteit, terwijl de arbeidsmarkt om flexibiliteit vraagt. We moeten onze manier van opleiden aanpassen zodat leerlingen beter voorbereid zijn op een dynamische toekomst.”
Zijn we klaar voor een nieuwe manier van leren?
Bart ziet hoopvolle ontwikkelingen zoals de opkomst van “21st-century skills” als creatief denken en probleemoplossend vermogen. Toch waarschuwt hij dat we niet genoeg bewegen richting een onderwijssysteem dat flexibel kan inspelen op de complexe wereld van morgen. Hij stelt dat we moeten loskomen van rigide structuren en dat we niet langer moeten vasthouden aan één manier van leren.
Uitdaging voor onderwijsleiders
De podcast eindigt met een uitdaging voor iedereen in het onderwijs: zijn we bereid de vastgeroeste structuren los te laten? Bart moedigt leiders in het onderwijs aan om proactief te innoveren en te experimenteren, en zo een systeem te bouwen dat veerkrachtig is en kan meegroeien met de uitdagingen die op ons afkomen.
Benieuwd naar Bart’s volledige visie? Luister naar de nieuwste aflevering van de podcast OnderwijsVernieuwers en ontdek wat er moet veranderen om het onderwijs klaar te maken voor de toekomst.
